Quản trị DAO: Hình thức tổ chức mới do công nghệ Blockchain thúc đẩy

Trong thế giới vật lý mà chúng ta quen thuộc, các loại hình quản trị thường được quyết định bởi một hoặc nhiều trung tâm, có đặc điểm là hệ thống cấp bậc nghiêm ngặt và phân cấp rõ ràng. Tuy nhiên, với sự ra đời và phát triển của Bitcoin, một tư duy hoàn toàn mới dần hình thành - hệ thống hợp tác mà mọi người đều có thể tham gia.

Khái niệm DAO( tổ chức tự trị phi tập trung ) ban đầu xuất phát từ mạng Ethereum. Khoảng hai năm trước, trong cơn sốt ICO, mọi người đã hình dung ra một hình thức tổ chức xã hội mới từ mạng Ethereum. Thông qua hợp đồng thông minh, bất kỳ ai cũng có thể huy động vốn và phát hành token trên mạng, người sở hữu token có thể tham gia vào quản trị dự án, không cần xin phép, mọi người đều bình đẳng, mã là luật. Đây là mầm mống của tư tưởng quản trị DAO, mặc dù lúc đó vẫn chưa đủ trưởng thành. Sau hai năm khám phá và thực hành, hình thức tổ chức mới này dần được định nghĩa chính xác hơn.

DAO là viết tắt của Decentralized Autonomous Organization, là hình thái tổ chức được hình thành từ hành vi hợp tác của một nhóm đạt được đồng thuận, dựa trên các nguyên tắc cốt lõi của Blockchain, bao gồm đồng sáng tạo, đồng xây dựng, đồng quản lý và chia sẻ. Nó là sản phẩm phát sinh sau khi Blockchain giải quyết vấn đề tin tưởng giữa con người với nhau, đại diện cho một sự tiến hóa cách mạng trong lịch sử hợp tác của loài người. Bitcoin, với tư cách là giao thức phân tán phi tập trung đầu tiên, được coi là DAO hoàn chỉnh đầu tiên. DAO cần lập trình ban đầu, nhưng một khi các quy tắc đã được thiết lập, nó sẽ tự động hoạt động, thực hiện chức năng của mình mà không bị can thiệp từ bên ngoài.

Khi thiết kế cơ chế hoạt động của DAO, cần xem xét nhiều yếu tố. Nó nên có mục tiêu tổ chức và văn hóa có thể đạt được sự đồng thuận với những người lạ, bao gồm sứ mệnh, tầm nhìn và giá trị. Cũng cần có một bộ quy tắc bao gồm việc thành lập, quản trị và khuyến khích, những quy tắc này nên được đặt trên chuỗi thông qua công nghệ Blockchain. Hơn nữa, cũng cần có token có thể hình thành mối liên hệ lợi ích với tất cả các bên tham gia, để thực hiện khuyến khích toàn bộ nhân viên.

Trong trạng thái lý tưởng, quản lý trong hệ thống DAO nên được mã hóa, lập trình hóa và tự động hóa. "Mã là luật" trở thành khái niệm cốt lõi, cấu trúc tổ chức chuyển từ hình chóp thành phân tán, quyền lực chuyển từ tập trung sang phi tập trung, cách quản lý chuyển từ chế độ hành chính sang tự quản cộng đồng. Tổ chức không còn cần cấu trúc công ty truyền thống, mà được thay thế bằng các cộng đồng tự quản cao.

Tuy nhiên, quản trị DAO phải đối mặt với những thách thức lớn trong thực tiễn. Nó không chỉ liên quan đến những trò chơi phức tạp về nhân tính, hình thái xã hội và lợi ích, mà còn cần phải đạt được sự cân bằng dưới một mục tiêu thống nhất. Trong thực tế, những người thực sự tham gia vào quyết định thường chỉ là một số ít, trong khi đa số những người tham gia bình thường khó có thể phát huy vai trò thực chất. Đồng thời, sự bất mãn của người dân đối với tầng lớp tinh hoa có thể gây ra một mức độ hỗn loạn nhất định, ảnh hưởng đến hiệu quả quản trị.

Hiện tại, trong lĩnh vực blockchain, việc khám phá quản trị DAO vẫn chưa tìm ra giải pháp hoàn hảo. Công cụ Snapshot do cộng đồng Ethereum phát triển là lựa chọn phổ biến hiện nay. Nó cung cấp một không gian quản trị công khai và minh bạch, cho phép thông tin được tải lên IPFS thông qua chữ ký ví, mà không cần tiêu tốn phí gas trên mạng chính Ethereum.

Đối mặt với sự biến đổi cách mạng của hình thức tổ chức xã hội mới này, chúng ta phải nhìn nhận sự tiến hóa của ý tưởng này bằng cái nhìn phát triển. Chỉ thông qua việc khám phá và thực hành liên tục, chúng ta mới có thể dần dần hiện thực hóa tầm nhìn tốt đẹp của việc quản trị DAO, thúc đẩy mô hình hợp tác của nhân loại phát triển theo hướng cởi mở, bình đẳng và hiệu quả hơn.