Hướng dẫn an toàn giao dịch cho người dùng Web3

Với sự phát triển không ngừng của hệ sinh thái blockchain, giao dịch trên chuỗi đã trở thành một phần quan trọng trong hoạt động hàng ngày của người dùng Web3. Tài sản của người dùng đang chuyển từ nền tảng tập trung sang mạng lưới phi tập trung, xu hướng này có nghĩa là trách nhiệm bảo mật tài sản đang dần chuyển từ nền tảng sang chính người dùng. Trong môi trường blockchain, người dùng cần chịu trách nhiệm cho từng bước hoạt động, cho dù là nhập ví, truy cập ứng dụng phi tập trung, hay thực hiện ủy quyền ký và khởi xướng giao dịch, bất kỳ thao tác nào không cẩn thận đều có thể trở thành mối đe dọa an ninh, dẫn đến rò rỉ khóa riêng, ủy quyền bị lạm dụng hoặc bị tấn công lừa đảo với những hậu quả nghiêm trọng.

Mặc dù hiện nay các plugin ví và trình duyệt mainstream đã dần tích hợp các chức năng nhận diện lừa đảo, nhắc nhở rủi ro, nhưng trước những phương thức tấn công ngày càng phức tạp, chỉ dựa vào việc phòng thủ bị động của công cụ vẫn khó có thể hoàn toàn tránh khỏi rủi ro. Để giúp người dùng nhận diện tốt hơn các rủi ro tiềm ẩn trong giao dịch trên chuỗi, bài viết này dựa trên kinh nghiệm thực tế, đã tổng hợp các tình huống rủi ro cao trong toàn bộ quy trình, và kết hợp với các đề xuất bảo vệ cũng như mẹo sử dụng công cụ, xây dựng một bộ hướng dẫn an toàn giao dịch trên chuỗi hệ thống, nhằm giúp mỗi người dùng Web3 xây dựng "tự chủ kiểm soát" hàng rào an toàn.

Nguyên tắc cốt lõi của giao dịch an toàn:

• Từ chối ký mù quáng: Không ký vào các giao dịch hoặc thông điệp mà bạn không hiểu.
• Xác minh nhiều lần: Trước khi thực hiện bất kỳ giao dịch nào, hãy chắc chắn kiểm tra độ chính xác của thông tin liên quan nhiều lần.

Một, Gợi ý giao dịch an toàn

Giao dịch an toàn là chìa khóa để bảo vệ tài sản kỹ thuật số. Nghiên cứu cho thấy việc sử dụng ví an toàn và xác thực hai yếu tố (2FA) có thể giảm thiểu rủi ro đáng kể. Các khuyến nghị cụ thể như sau:

• Chọn ví an toàn:

Sử dụng nhà cung cấp ví uy tín, chẳng hạn như ví phần cứng hoặc ví phần mềm đáng tin cậy. Ví phần cứng cung cấp lưu trữ ngoại tuyến, giảm thiểu rủi ro tấn công trực tuyến, phù hợp để lưu trữ tài sản lớn.

• Kiểm tra kỹ lưỡng chi tiết giao dịch:

Trước khi xác nhận giao dịch, hãy chắc chắn xác minh địa chỉ nhận, số tiền và mạng lưới để tránh thiệt hại do nhập sai.

• Kích hoạt xác thực hai yếu tố:

Nếu nền tảng giao dịch hoặc ví hỗ trợ 2FA, hãy chắc chắn kích hoạt nó để tăng cường bảo mật tài khoản, đặc biệt khi sử dụng ví nóng.

• Tránh sử dụng Wi-Fi công cộng:

Không thực hiện giao dịch trên mạng Wi-Fi công cộng để tránh bị tấn công lừa đảo và tấn công trung gian.

Hai, cách thực hiện giao dịch an toàn

Một quy trình giao dịch ứng dụng phi tập trung hoàn chỉnh bao gồm nhiều bước: cài đặt ví, truy cập ứng dụng, kết nối ví, ký thông điệp, ký giao dịch, xử lý sau giao dịch. Mỗi bước đều có một số rủi ro an ninh nhất định, sau đây sẽ lần lượt giới thiệu các điểm cần lưu ý trong quá trình thực hiện.

**1. Cài đặt ví: **

Hiện tại, cách sử dụng chính của các ứng dụng phi tập trung là tương tác thông qua ví trình duyệt. Các ví phổ biến được sử dụng trên chuỗi tương thích EVM bao gồm nhiều lựa chọn khác nhau.

Khi cài đặt ví trình duyệt, cần đảm bảo tải xuống từ cửa hàng ứng dụng chính thức, tránh cài đặt từ các trang web bên thứ ba để phòng ngừa cài đặt phần mềm ví có cửa hậu. Người dùng có điều kiện được khuyên nên kết hợp sử dụng ví phần cứng để tăng cường tính bảo mật trong quản lý khóa riêng.

Khi sao lưu cụm từ khôi phục ví (thường là cụm từ 12-24 từ), nên lưu trữ nó ở một vị trí an toàn ngoại tuyến, tránh xa các thiết bị kỹ thuật số (ví dụ, viết ra giấy và lưu giữ trong két sắt).

2. Truy cập ứng dụng phi tập trung

Lừa đảo trên web là một phương pháp phổ biến trong các cuộc tấn công Web3. Một trường hợp điển hình là dụ dỗ người dùng truy cập vào ứng dụng lừa đảo dưới danh nghĩa airdrop, sau khi người dùng kết nối ví, họ bị dụ ký kết quyền truy cập token, giao dịch chuyển tiền hoặc chữ ký quyền truy cập token, dẫn đến mất mát tài sản.

Do đó, khi truy cập vào ứng dụng phi tập trung, người dùng cần phải cảnh giác, tránh rơi vào bẫy lừa đảo trang web.

Trước khi truy cập ứng dụng, nên xác nhận tính chính xác của địa chỉ web. Gợi ý:

• Tránh truy cập trực tiếp qua công cụ tìm kiếm: Kẻ tấn công lừa đảo có thể mua vị trí quảng cáo để đưa trang web lừa đảo của họ lên cao.
• Tránh nhấp vào các liên kết trên mạng xã hội: Các địa chỉ web được đăng trong bình luận hoặc tin nhắn có thể là liên kết lừa đảo.
• Xác nhận nhiều lần độ chính xác của địa chỉ ứng dụng: Có thể kiểm tra qua các nền tảng dữ liệu DeFi, các chợ ứng dụng khác nhau, tài khoản mạng xã hội chính thức của dự án.
• Thêm trang web an toàn vào mục yêu thích của trình duyệt: Sau này truy cập trực tiếp từ mục yêu thích.

Sau khi mở trang web của ứng dụng, cũng cần kiểm tra an toàn thanh địa chỉ:

• Kiểm tra xem tên miền và địa chỉ web có giống giả mạo hay không.
• Kiểm tra xem có phải là liên kết HTTPS không, trình duyệt nên hiển thị biểu tượng ổ khóa 🔒.

Hiện nay, các ví plugin phổ biến trên thị trường cũng đã tích hợp một số chức năng cảnh báo rủi ro, có thể hiển thị cảnh báo mạnh mẽ khi truy cập vào các trang web có rủi ro.

3. Kết nối ví

Sau khi vào ứng dụng phi tập trung, có thể sẽ tự động hoặc sau khi nhấp vào Kết nối để kích hoạt thao tác kết nối ví. Ví mở rộng sẽ thực hiện một số kiểm tra, hiển thị thông tin cho ứng dụng hiện tại.

Sau khi kết nối ví, thường thì ứng dụng sẽ không chủ động gọi ví plugin nếu người dùng không có thao tác nào khác. Nếu trang web liên tục yêu cầu ký tin nhắn, ký giao dịch sau khi đăng nhập, thậm chí vẫn liên tục xuất hiện yêu cầu ký sau khi từ chối ký, thì rất có thể đó là trang web lừa đảo, cần phải xử lý cẩn thận.

4. Chữ ký tin nhắn

Trong các trường hợp cực đoan, chẳng hạn như kẻ tấn công xâm nhập vào trang web chính thức của giao thức hoặc thực hiện các cuộc tấn công như chiếm đoạt giao diện người dùng, thay đổi nội dung của trang. Người dùng bình thường rất khó để xác định tính bảo mật của trang web trong những tình huống như vậy.

Vào lúc này, chữ ký của ví plugin là rào cản cuối cùng để người dùng bảo vệ tài sản của mình. Chỉ cần từ chối chữ ký độc hại, người dùng có thể đảm bảo tài sản của mình không bị tổn thất. Người dùng nên xem xét kỹ nội dung chữ ký trước khi ký bất kỳ tin nhắn và giao dịch nào, từ chối ký mù, để tránh mất mát tài sản.

Các loại chữ ký phổ biến bao gồm:

• Ký dữ liệu băm
• Ký tên thông tin rõ ràng, thường được sử dụng nhất khi xác thực đăng nhập của người dùng hoặc xác nhận thỏa thuận cấp phép.
• Ký tên dữ liệu có cấu trúc, thường được sử dụng trong cấp phép token, đặt hàng NFT, v.v.

5. Chữ ký giao dịch

Chữ ký giao dịch được sử dụng để ủy quyền cho các giao dịch blockchain, chẳng hạn như chuyển tiền hoặc gọi hợp đồng thông minh. Người dùng ký bằng khóa riêng, mạng xác minh tính hợp lệ của giao dịch. Hiện tại, nhiều ví plugin sẽ giải mã và hiển thị nội dung liên quan đến tin nhắn chờ ký, nhất định phải tuân theo nguyên tắc không ký mù, khuyến nghị an toàn:

• Kiểm tra kỹ địa chỉ người nhận, số tiền và mạng lưới để tránh sai sót.
• Giao dịch lớn nên ký offline để giảm thiểu rủi ro tấn công trực tuyến.
• Lưu ý phí gas, đảm bảo hợp lý, tránh lừa đảo.

Đối với người dùng có một số kiến thức kỹ thuật, cũng có thể sử dụng một số phương pháp kiểm tra thủ công phổ biến: sao chép địa chỉ hợp đồng tương tác mục tiêu vào trình duyệt blockchain để kiểm tra, nội dung kiểm tra chủ yếu bao gồm việc hợp đồng có mã nguồn mở hay không, gần đây có tồn tại giao dịch lớn nào không và trình duyệt có gán nhãn chính thức hoặc nhãn độc hại cho địa chỉ đó hay không.

6. Xử lý sau giao dịch

Việc tránh được các trang lừa đảo và chữ ký độc hại không có nghĩa là mọi thứ đã suôn sẻ, sau giao dịch vẫn cần thực hiện quản lý rủi ro.

Sau khi giao dịch, bạn nên kiểm tra ngay tình trạng lên chuỗi của giao dịch để xác nhận xem nó có nhất quán với trạng thái mong đợi khi ký hay không. Nếu phát hiện bất thường, hãy nhanh chóng thực hiện các thao tác cắt lỗ như chuyển tài sản, hủy quyền.

Quản lý phân quyền token cũng rất quan trọng. Trong một số trường hợp, người dùng đã cấp quyền cho một số hợp đồng, sau nhiều năm, những hợp đồng này bị tấn công, kẻ tấn công đã lợi dụng hạn mức phân quyền token của hợp đồng bị tấn công để đánh cắp tiền của người dùng. Để tránh tình huống này, người dùng được khuyến nghị tuân thủ các tiêu chuẩn sau để phòng ngừa rủi ro:

• Giảm thiểu quyền hạn. Khi thực hiện việc ủy quyền token, nên giới hạn số lượng token được ủy quyền theo nhu cầu của giao dịch. Nếu một giao dịch cần ủy quyền 100 token, thì số lượng ủy quyền trong lần này sẽ bị giới hạn ở 100 token, mà không nên sử dụng quyền ủy quyền không giới hạn mặc định.
• Hủy bỏ quyền cấp phép token không cần thiết kịp thời. Người dùng có thể đăng nhập vào công cụ quản lý quyền cấp phép để kiểm tra tình trạng cấp phép của địa chỉ tương ứng, hủy bỏ quyền cấp phép của các giao thức không có tương tác trong thời gian dài, nhằm ngăn chặn việc các lỗ hổng của giao thức sau này dẫn đến việc lợi dụng hạn mức cấp phép của người dùng gây ra tổn thất tài sản.

Ba, Chiến lược tách biệt tài chính

Trong trường hợp đã có ý thức về rủi ro và thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng ngừa rủi ro, cũng nên thực hiện cách ly tài chính hiệu quả để giảm mức độ thiệt hại tài chính trong tình huống cực đoan. Các chiến lược được khuyến nghị như sau:

• Sử dụng ví đa chữ ký hoặc ví lạnh để lưu trữ tài sản lớn;
• Sử dụng ví plugin hoặc ví thông thường làm ví nóng để thực hiện các tương tác hàng ngày;
• Thường xuyên thay đổi địa chỉ ví nóng để ngăn chặn địa chỉ bị lộ liên tục trong môi trường rủi ro.

Nếu không may xảy ra trường hợp bị lừa đảo, khuyên bạn nên ngay lập tức thực hiện các biện pháp sau để giảm thiểu thiệt hại:

• Sử dụng công cụ quản lý ủy quyền để hủy bỏ ủy quyền nguy cơ cao;
• Nếu đã ký chữ ký cấp phép nhưng tài sản chưa được chuyển giao, có thể ngay lập tức phát động chữ ký mới để làm cho chữ ký cũ không còn hiệu lực;
• Nếu cần, nhanh chóng chuyển các tài sản còn lại đến địa chỉ mới hoặc ví lạnh.

Bốn, Làm thế nào để tham gia các hoạt động airdrop một cách an toàn

Airdrop là một phương pháp phổ biến để quảng bá các dự án blockchain, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro. Dưới đây là một vài gợi ý:

• Nghiên cứu bối cảnh dự án: Đảm bảo dự án có bản trắng rõ ràng, thông tin đội ngũ công khai và uy tín cộng đồng;
• Sử dụng địa chỉ chuyên dụng: Đăng ký ví và email chuyên dụng, tách biệt rủi ro tài khoản chính;
• Cẩn thận khi nhấp vào liên kết: Chỉ nhận thông tin airdrop qua các kênh chính thức, tránh nhấp vào các liên kết đáng ngờ trên nền tảng xã hội;

Năm, Lời khuyên về việc chọn và sử dụng công cụ plugin

Nội dung của quy tắc an toàn blockchain rất phong phú, có thể không phải lúc nào cũng có thể thực hiện kiểm tra chi tiết trong mỗi tương tác, việc lựa chọn các plugin an toàn là rất quan trọng, có thể hỗ trợ chúng ta đưa ra phán đoán rủi ro, dưới đây là những gợi ý cụ thể:

• Tiện ích mở rộng đáng tin cậy: Sử dụng các tiện ích mở rộng trình duyệt phổ biến. Những tiện ích này cung cấp chức năng ví và hỗ trợ tương tác với các ứng dụng phi tập trung.
• Kiểm tra xếp hạng: Trước khi cài đặt plugin mới, hãy kiểm tra xếp hạng của người dùng và số lượng cài đặt. Xếp hạng cao và số lượng cài đặt lớn thường cho thấy plugin đáng tin cậy hơn, giảm thiểu rủi ro mã độc.
• Giữ cho cập nhật: Thường xuyên cập nhật plugin của bạn để nhận được các tính năng bảo mật và sửa lỗi mới nhất. Các plugin hết hạn có thể chứa các lỗ hổng đã biết, dễ bị kẻ tấn công khai thác.

Sáu, Kết luận

Bằng cách tuân theo các hướng dẫn giao dịch an toàn ở trên, người dùng có thể tương tác một cách tự tin hơn trong hệ sinh thái blockchain ngày càng phức tạp, thực sự nâng cao khả năng bảo vệ tài sản. Mặc dù công nghệ blockchain có các lợi thế cốt lõi là phi tập trung và minh bạch, nhưng điều này cũng có nghĩa là người dùng cần phải tự mình đối mặt với nhiều rủi ro bao gồm lừa đảo chữ ký, rò rỉ khóa riêng và ứng dụng độc hại.

Để đạt được an toàn thực sự khi lên chuỗi, chỉ dựa vào công cụ nhắc nhở là không đủ, việc xây dựng ý thức an toàn và thói quen thao tác có hệ thống mới là điều then chốt. Bằng cách sử dụng ví phần cứng, thực hiện chiến lược tách biệt tài chính, kiểm tra quyền truy cập và cập nhật plugin định kỳ, cũng như thực hiện trong giao dịch với triết lý "xác thực đa yếu tố, từ chối ký mù, tách biệt tài chính", mới có thể thực sự thực hiện được "lên chuỗi một cách tự do và an toàn".