Con đường hợp nhất giữa Crypto và AI: từ tích hợp tài nguyên đến kinh tế tác nhân thông minh

Trong bối cảnh làn sóng trí tuệ nhân tạo đang quét qua toàn cầu, thế giới tiền điện tử cũng đang khám phá những con đường kết hợp mới với AI. Giai đoạn ban đầu của sự kết hợp này chủ yếu xoay quanh việc tích hợp tài nguyên tính toán phi tập trung, sử dụng công nghệ blockchain để phối hợp các tài nguyên GPU và CPU nhàn rỗi trên toàn cầu, đạt được sự phù hợp về cung và cầu, giảm chi phí, và cung cấp cho các nhà cung cấp tài nguyên một cơ chế khuyến khích minh bạch và công bằng.

Giai đoạn khám phá này thể hiện một số đặc điểm nổi bật: hướng đến thị trường dài đuôi, như IO.net tổng hợp tài nguyên GPU phân tán, giảm bớt rào cản cho suy diễn nhẹ và tinh chỉnh mô hình; nhấn mạnh tính linh hoạt, như Gensyn thông qua hợp đồng thông minh khuyến khích người dùng cá nhân tham gia đào tạo; khám phá cơ chế đổi mới, như Bittensor đưa ra cơ chế cạnh tranh mô hình và mạng con, Render Network kết hợp tài nguyên Web2, ChainML cung cấp dịch vụ đào tạo và suy diễn mô hình phi tập trung; kết hợp cơ sở hạ tầng vật lý phi tập trung (DePIN), như Hivermapper và Natix Network phối hợp thiết bị vật lý thông qua blockchain, giải phóng hiệu suất phần cứng biên.

Trong đó, Bittensor đã mô-đun hóa các dịch vụ AI thông qua cấu trúc mạng con đột phá, mỗi mạng con có cộng đồng thợ mỏ và người xác minh độc lập. Token của nó được sử dụng như nhiên liệu chính cho hệ sinh thái, người dùng có thể tham gia vào hệ sinh thái và nhận lợi nhuận bằng nhiều cách khác nhau. Tính đến ngày 26 tháng 4 năm 2025, giá của token dự án là 342,41 USD, với giá trị vốn hóa thị trường đạt 2,97 tỷ USD, mức độ hoạt động trong hệ sinh thái khá cao.

Tuy nhiên, những nỗ lực ở giai đoạn này cũng đã bộc lộ những hạn chế rõ ràng: sự cạnh tranh trên thị trường sức mạnh tính toán rơi vào cuộc chiến giá cả, hiệu suất phi tập trung của lớp suy diễn không đủ, và việc ghép nối cung cầu thiếu câu chuyện ứng dụng. Tiền điện tử vẫn chỉ đóng vai trò cơ sở hạ tầng nền tảng trong thế giới AI, chưa thực sự kết nối được với trải nghiệm người dùng.

Khi thị trường sức mạnh tính toán phi tập trung dần ổn định, việc khám phá Crypto và AI đã chuyển từ tài nguyên nền tảng sang giai đoạn ứng dụng thông minh. Cuộc chuyển mình này được đánh dấu bằng sự trỗi dậy của AI Agent trên chuỗi, khôi phục lại sự kỳ vọng của thị trường vào sự kết hợp của cả hai.

Ban đầu, token AI vẫn ở giai đoạn hiện tượng văn hóa, nhiều dự án đầu tiên nhanh chóng thu hút sự chú ý với hình ảnh nhân hóa, giải trí. Khi nhu cầu tương tác của người dùng tăng lên, token AI bắt đầu có khả năng tương tác ban đầu, thực hiện các nhiệm vụ đơn giản với tư cách đại diện nhẹ nhàng trên các nền tảng xã hội.

Rất nhanh chóng, AI Agent đã thâm nhập vào các tình huống ứng dụng chuyên biệt hơn. Tài chính trên chuỗi, NFT, phân tích dữ liệu, và các lĩnh vực đồng hành xã hội đã sinh ra một lượng lớn các tác nhân thông minh chuyên dụng. Người dùng có thể trực tiếp tham gia các hoạt động trên chuỗi, thực hiện chiến lược, và quản lý tài sản thông qua các tác nhân thông minh. Lấy ví dụ về việc theo dõi cảm xúc thị trường trên chuỗi và các điểm nóng, một số dự án đã sử dụng tài khoản bot trên các nền tảng xã hội để thực hiện việc phát hành tự động, tương tác người dùng, phân tích cảm xúc và phân tích động lực trên chuỗi, trở thành những đại diện cho sự chuyển đổi từ kể chuyện cảm tính sang ứng dụng lý tính.

Bước ngoặt thực sự là sự xuất hiện của khung Agent và giao thức thực thi. Các dự án nhận ra rằng các tác nhân đơn điểm khó có thể đáp ứng được các nhu cầu phức tạp trên chuỗi, vì vậy các khung mô-đun lần lượt ra đời. Những khung này hỗ trợ mô hình hóa nhân cách, sắp xếp nhiệm vụ và hợp tác đa tác nhân, giúp các tác nhân trên chuỗi từ những cá thể cô lập tiến tới hoạt động hệ thống.

Trong khi đó, kinh tế Agent bắt đầu nảy nở trên chuỗi. Một số dự án đã thiết lập các tiêu chuẩn về phát hành token tự chủ của các tác nhân, hợp tác giao thức và truyền thông xã hội thông qua AI Launchpad, thúc đẩy sự ra đời của hình mẫu "nền kinh tế gốc AI".

Lấy một giao thức làm ví dụ, tầm nhìn cốt lõi của nó là để các đại lý AI hình thành một hệ sinh thái thương mại hợp tác theo mô-đun. Giao thức này được xây dựng trên ba trụ cột công nghệ chính: khung đại lý mô-đun, khung kinh tế phát hành token, và tiêu chuẩn giao thức chuỗi quy định về hợp đồng, giao dịch và quy trình tích lũy danh tiếng giữa các đại lý AI.

Những đổi mới này cho phép các tác nhân thông minh tự tương tác, hợp tác và giao dịch, mô phỏng ra một nền kinh tế tương tự như hệ sinh thái doanh nghiệp của con người. Hiện tại, giao thức này đang ươm tạo hai cụm tác nhân thông minh lớn là cộng đồng truyền thông tự trị và quỹ phòng hộ tự trị, bao gồm nhiều lĩnh vực như sản xuất nội dung và quản lý tài sản.

Tuy nhiên, khi cơn sốt ban đầu lắng xuống, sự kết hợp giữa Crypto và AI đang trải qua một cuộc tái cấu trúc sâu sắc. Thị trường từ việc đuổi theo câu chuyện trở lại việc tìm kiếm sự phù hợp thực sự với thị trường sản phẩm. Trong bối cảnh như vậy, giao thức ngữ cảnh mô hình (MCP), như một tiêu chuẩn mở dành cho ứng dụng AI, đã trở thành chất xúc tác mới phù hợp nhất với nhu cầu hiện tại.

MCP là một giao thức tiêu chuẩn mở được thiết kế cho các ứng dụng AI, dùng để thống nhất cách giao tiếp giữa các mô hình ngôn ngữ lớn với dữ liệu và công cụ bên ngoài. Thông qua MCP, bất kỳ mô hình ngôn ngữ nào cũng có thể truy cập an toàn và thống nhất vào các nguồn dữ liệu và công cụ bên ngoài, không còn cần phát triển tích hợp tùy chỉnh phức tạp và lặp lại.

Hệ sinh thái ứng dụng xung quanh MCP cũng đang nhanh chóng hình thành. Một số dự án dựa vào môi trường thực thi đáng tin cậy để cung cấp hỗ trợ tính toán an toàn và có thể mở rộng cho ứng dụng MCP; một số khác thông qua việc mở rộng giao thức MCP, hợp nhất truy cập dữ liệu đa chuỗi và triển khai Agent, xây dựng một lớp dữ liệu thống nhất cho ứng dụng AI trong Web3.

Hơn nữa, MCP đã mở ra hướng đi mới cho sự kết hợp giữa Crypto và AI trong tương lai: hợp tác giữa các tác nhân thông minh, tự động hóa giao dịch trên chuỗi, sự trỗi dậy của tài chính thông tin, v.v. Những đổi mới này sẽ thúc đẩy sự kết hợp sâu sắc giữa hai lĩnh vực.

Nhìn lại quá trình hòa nhập giữa Crypto và AI, có thể thấy một con đường dài phát triển liên tục về chức năng và nâng cao tính ứng dụng: từ đại lý trò chuyện giải trí, đến đại lý trò chuyện công cụ, rồi đến đại lý thực hiện giao dịch, lớp trừu tượng DeFi, cuối cùng tiến tới trí tuệ tập thể và hợp tác đa đại lý. Mỗi lần nhảy vọt đều thu hẹp khoảng cách giữa AI Agent và nhu cầu thực tế của thế giới.

Trong tương lai, sự phát triển của AI Agent không còn là một câu chuyện đơn giản nữa, mà phải được xây dựng trên cơ sở tính thực tiễn và hữu ích. Con đường này sẽ kéo dài hơn bất kỳ chu kỳ kể chuyện nào trong quá khứ, nhưng cũng chính vì có sự hỗ trợ từ tính hữu ích tích lũy liên tục, nên giới hạn mà nó có thể mở ra sẽ vượt xa những gì mà chúng ta tưởng tượng.