Yazar: 2077Research Kaynak: X, @2077Research Çeviri: Shan Oppa, Altın Finans
Rollups 2.0 serisi'nin ilk makalesinde, Layer 1 (L1) tabanlı rollup'ları tartıştık - bu, en yüksek merkeziyetsizlik derecesine sahip ve Ethereum ile uyumlu bir yöntemdir, rollup'ları yönetmek için. İşlemlerin sıralama görevini Ethereum L1'e devrederek, L1 tabanlı rollup'lar, L1'in merkeziyetsizliğinden, basitliğinden ve aktifliğinden yararlanırken, ayrıca diğer avantajlar da sunar.
Bugünkü yazımızda rollup'ın bir sonraki evrimi olan: Booster Rollups'ı keşfedeceğiz. Booster Rollups, yalnızca L1 tabanlı rollup'ların üzerine inşa edilmekle kalmaz, aynı zamanda Ethereum'un bileşenliğini (Composability) daha da ileriye taşır. Peki, bu bileşenliği gerçekten nasıl genişletebiliriz?
Mevcut L2 alanının sorunları
L2 ağının beklenildiği gibi çalışmasını sağlamak için genellikle ek kontroller gereklidir. Ancak, ana uzlaşma ve yürütme süreci hala doğrudan L1 üzerinde gerçekleşir. Bu, L2'nin işlevselliği artırmasına (örneğin, zincir dışı EVM yürütmesi) rağmen, ek bir karmaşıklık getirdiği anlamına gelir. Bu ek mantık ideal olmasa da, nihai hedef işlemleri standartlaştırmak ve tamamen standart EVM'ye güvenmektir.
Standartlaştırma Farklı L2'ler arasında sorunsuz bir ticaret değişimi sağlamak için kritik öneme sahiptir. Bu hedefe ulaşmak için, birden fazla zincir üzerinde işlem yapabilen yeni bir işlem türüne ihtiyaç duyulabilir.
Bu tür bir sistemde, bir işlem daha küçük alt işlemler oluşturabilir. Her alt işlem aşağıdaki ayrıntıları içerir:
Kaynak zincirin ID'si
Hedef zincirin ID'si
Girdi verileri (örneğin, çağrıcı, adres ve çağrı verileri)
Hedef zincir tarafından üretilen çıktı
Bu işlem verisinin iki ana işlevi:
Giriş olarak kaynak zincirde
Katılımcıların hedef zincirle doğrudan etkileşime girmeden çıktıyı doğrudan görmesine olanak tanır.
Hedef zincir üzerinde giriş ve çıkış tutarlılığını doğrulama
Verilen bir girişin beklenen çıktıyı üretip üretmediğini doğrulamak için kullanılır.
Bu şekilde, her bir zincir kendi işlemlerini bağımsız olarak doğrulayabilir ve aynı zamanda işlem formatı ve girdi paylaşım standartlarına uyar.
Bu yöntem, blok doğrulamasını basit tutarak, blok geçerliliğini sağlamak için tanıdık L1 doğrulama sözleşmelerinin kullanılmasını sağlar. Bu paylaşılan standartlar ve geliştirilmiş çapraz zincir işlem yöntemleri, L2 ağlarının gelecekteki gelişimi için sağlam bir temel oluştururken, Booster Rollups'ı Ethereum ekosisteminin gelişimini teşvik eden bir anahtar haline getiriyor.
Booster Rollups'ın Farkı Nedir?
Booster Rollups, işlemleri L1 üzerinde gerçekleştirme biçimine benzer şekilde işler; L1'in durumuna erişebilirler, ancak bağımsız bir depolama alanına sahiptirler ve böylece yürütme ve depolamayı L2'ye ölçeklendirebilirler. Her L2, L1'in blok alanını genişleterek, işlem işleme ve veri depolamayı daha geniş bir alana dağıtır.
Bir düşünün, sadece bir kez dağıtılan bir merkeziyetsiz uygulama (dapp), otomatik olarak tüm Layer 2 (L2) ağlarına ölçeklenebilir. Daha fazla blok alanına ihtiyaç duyulursa, daha fazla Booster Rollup eklemeniz yeterlidir, ek bir yapılandırma gerektirmeden. Bu, geliştiricilerin iş yükünü, yeniden dağıtım maliyetlerini veya ek karmaşıklığı artırmayacağı anlamına gelir.
Kısacası, Booster Rollups, dizüstü bilgisayarınıza daha fazla CPU veya SSD eklemek gibidir: performansı artırır, uygulamaların daha verimli çalışmasını sağlar ve aynı zamanda kolayca ölçeklenmesini mümkün kılar.
Teknik açıdan Booster Rollups, "işlem yürütme ve depolamayı birden fazla parçaya dağıtma" olarak da tanımlanabilir.
Booster Rollups'un Çalışma Prensibi
İster Optimistik Rollup (Optimistic Rollup) ister Sıfır Bilgi Rollup'ı (ZK Rollup) olsun, Booster fonksiyonu kullanılabilir. Ancak tüm Rollup'ların tam bir artırıma (Full Boosting) ihtiyaç duymadığı, bazı Rollup'ların L2'ye özgü optimizasyonlardan faydalanabileceği unutulmamalıdır.
Eğer hedef, yerel Ethereum ölçeklenebilirliğini sağlamaktırsa, en iyi iyileştirme senaryosu, L1 tabanlı Rollup üzerinde gerçekleştirilmesidir. L1 doğrulayıcılarının, Boosted ağının tamamı için blok önermesine izin vererek Ethereum'u kesintisiz bir şekilde genişletmek.
Boosted Rollups, mevcut Rollup ekosistemindeki yaygın parçalanma sorununu da çözmektedir. L1 tabanlı sıralama mekanizması (Based Sequencing) ile yalnızca L1 sıralama avantajlarını korumakla kalmaz, aynı zamanda tüm L2 Booster ağları içinde atomik çapraz Rollup işlemlerini de tanıtır. Bu tasarım, Ethereum'un başlangıçta hayal ettiği ölçeklenme vizyonunu - hem entegre hem de ölçeklenebilir - gerçekleştirmekte, Ethereum'un büyüme zorluklarına birleşik bir çözüm sunmaktadır.
Booster Rollups'ın doğal olarak senkronize edilebilirliği desteklemesi nedeniyle, bu rollup modeli parçalanmışlığı işlemeyi veya birden fazla L2 arasında geçiş yapmayı ortadan kaldırır. Tüm öncelikli merkeziyetsiz uygulamalar (dapps), her L2 üzerinde kullanılabilir ve kullanıcılara kesintisiz bir Ethereum deneyimi sunar.
Booster Rollups kullanarak, geliştiriciler dapp'lerini birden fazla L2'ye tekrar dağıtmak zorunda kalmadan genişletebilirler. Sadece L1'de bir kez dağıtım yaparak, dapp'ler mevcut ve gelecekteki tüm Boosted L2'lere otomatik olarak genişleyecek, bu da geliştirme ve dağıtım süreçlerini büyük ölçüde basitleştirecektir.
Booster Rollups doğal olarak senkronize edilebilirliği desteklediği için, bu rollup modeli parçalanmışlıkla başa çıkma veya birden fazla L2 arasında geçiş yapma zahmetini ortadan kaldırır. Tüm öncelikli merkeziyetsiz uygulamalar (dapps), her L2'de kullanılabilir ve kullanıcılara kesintisiz bir Ethereum deneyimi sunar.
Booster Rollups kullanarak, geliştiriciler dapp'lerini birden fazla L2'de yeniden dağıtma gereksinimi olmadan ölçeklendirebilirler. Sadece L1'de bir kez dağıtım yaparak, dapp'ler mevcut ve gelecekteki tüm Boosted L2'lere otomatik olarak ölçeklenecek, bu da geliştirme ve dağıtım sürecini büyük ölçüde basitleştirecektir.
Booster Rollups'ın Avantajları
Şeffaf Ölçeklenebilirlik
Booster Rollups, şeffaf bir şekilde ölçeklenebilirliği artırır; tıpkı sunucu kümesine daha fazla sunucu eklemek gibi. Uygulamalar, ek kaynakları sorunsuz bir şekilde kullanabilir ve geliştiriciler karmaşık L2 altyapısını dağıtmadan çözümlerini ölçeklendirebilir.
Parçalanma sorununu çözme
Booster Rollups, L1 ve L2 arasında birleşik bir kullanıcı deneyimi sunar. Akıllı sözleşmeler tüm ağlarda aynı adresi paylaştığı için, kullanıcılar L1 ve L2 ortamlarında tutarlılık ve kolaylık yaşayabilir.
Dağıtım verimliliği sorununu çözme
Geliştiricilerin yalnızca L1 üzerinde bir kez dağıtım yapması yeterlidir, dapp'ler varsayılan olarak birden fazla Rollup'ı destekleyebilir ve güncellemeler merkezi yönetim tarafından yapılır. Kullanıcılar dış hesap (EOA) veya akıllı cüzdan kullanıyor olsun, tek bir adres üzerinden ağlar arası kesintisiz işlem gerçekleştirebilirler.
Rollup operatörlerinin çekicilik sorununu çözme
Geliştiricilerin özel olarak bir dağıtım ağı seçmesine gerek yoktur, dapps otomatik olarak çeşitli Rollup ağlarını destekleyecektir. Booster Rollups, L1 tabanlı Rollups ile birleştirilerek önemli bir genişleme sağlar. Ayrıca, tüm L2'lerin Booster Rollups olması gerekmediğinden, karmaşık ağlar mümkün hale gelir.
Egemenlik ve güvenliğin artırılması
Booster Rollup'ları, akıllı sözleşmeler L1 ve L2'de aynı şekilde çalıştığı ve kontrol geliştiricinin elinde kaldığı için belirli Wrapper Sözleşmelerine olan ihtiyacı ortadan kaldırır. Köprülere veya belirli uygulamalara güvenmek yerine her dApp için ayrı ayrı güvenlik önlemleri uygulayarak güvenlik önemli ölçüde iyileştirilir ve tek bir arıza noktası riskini ortadan kaldırır.
Booster Rollups'ın Sınırlamaları Hakkında
L2'nin L1 ile tutarlı kalmasını sağlamak için akıllı sözleşmelerin dağıtımı yalnızca L1 ile sınırlı olmalıdır. Bu kısıtlama, L2'ler arasında birleşik bir erişim sağlamak için gereklidir. Bu, büyük bir sınırlama değildir, çünkü akıllı sözleşmeler veri odaklı yöntemler aracılığıyla farklı davranışlar sergileyebilir; örneğin, zincir üzerinde depolanan sözleşme adresleri farklı zincirler arasında değişiklik gösterebilir.
L1, paylaşılan verileri tutmasına rağmen, bu doğrudan ölçeklenebilirliği artırmamaktadır, bu da herhangi bir ölçeklenebilir sistemin yerleşik bir zorluğudur. Geliştiricilerin bu etkiyi en aza indirmek için optimizasyon yapmaları gerekmektedir. Geleneksel yazılımlarda olduğu gibi, tüm merkeziyetsiz uygulamalar (dapps) tam olarak paralel işlemden yararlanamaz. Ancak bu dapps ayrı L2'lerde çalışsalar bile, tüm kullanıcılar için genel erişilebilirliği korudukları için birlikte çalışabilirlikten faydalanabilirler.
Booster Rollups esasen L1'in bir genişletmesi olup, işlem yürütme ve depolama açısından benzersiz bir mekanizmaya sahiptir. Booster Rollup işlemlerini doğru bir şekilde yorumlamak için L1 ve L2 düğümlerinin senkronize kalması gerekmektedir. Olası bir çözüm, aynı düğümde hem L1 hem de L2'yi aynı anda çalıştırmak ve işlem gerçekleştirilirken paylaşılan L1 depolaması ile L2'ye özgü depolama arasında geçiş yapmaktır.
Sonuç
Booster Rollups, L1 ile kesintisiz entegrasyon sağlayarak işlem hacmini ve depolama verimliliğini artıran devrim niteliğinde bir çözüm sunmaktadır ve böylece Ethereum'un ölçeklenebilirlik zorluklarına yanıt vermektedir. Parçalanma ve verimsiz dağıtım gibi sorunları çözerek, geliştiricilerin birden fazla L2 üzerinde dapp'leri kolayca ölçeklendirmesine olanak tanırken güvenlik ve egemenliği korumaktadır.
Booster Rollups, ölçeklenebilirliği basitleştirerek ve birlikte çalışabilirliği teşvik ederek, daha birleşik ve kullanıcı dostu bir Ethereum ekosisteminin yolunu açmaktadır.
The content is for reference only, not a solicitation or offer. No investment, tax, or legal advice provided. See Disclaimer for more risks disclosure.
Ethereum'un bir sonraki nesil L2 teknolojisi: Booster Rollups
Yazar: 2077Research Kaynak: X, @2077Research Çeviri: Shan Oppa, Altın Finans
Rollups 2.0 serisi'nin ilk makalesinde, Layer 1 (L1) tabanlı rollup'ları tartıştık - bu, en yüksek merkeziyetsizlik derecesine sahip ve Ethereum ile uyumlu bir yöntemdir, rollup'ları yönetmek için. İşlemlerin sıralama görevini Ethereum L1'e devrederek, L1 tabanlı rollup'lar, L1'in merkeziyetsizliğinden, basitliğinden ve aktifliğinden yararlanırken, ayrıca diğer avantajlar da sunar.
Bugünkü yazımızda rollup'ın bir sonraki evrimi olan: Booster Rollups'ı keşfedeceğiz. Booster Rollups, yalnızca L1 tabanlı rollup'ların üzerine inşa edilmekle kalmaz, aynı zamanda Ethereum'un bileşenliğini (Composability) daha da ileriye taşır. Peki, bu bileşenliği gerçekten nasıl genişletebiliriz?
Mevcut L2 alanının sorunları
L2 ağının beklenildiği gibi çalışmasını sağlamak için genellikle ek kontroller gereklidir. Ancak, ana uzlaşma ve yürütme süreci hala doğrudan L1 üzerinde gerçekleşir. Bu, L2'nin işlevselliği artırmasına (örneğin, zincir dışı EVM yürütmesi) rağmen, ek bir karmaşıklık getirdiği anlamına gelir. Bu ek mantık ideal olmasa da, nihai hedef işlemleri standartlaştırmak ve tamamen standart EVM'ye güvenmektir.
Standartlaştırma Farklı L2'ler arasında sorunsuz bir ticaret değişimi sağlamak için kritik öneme sahiptir. Bu hedefe ulaşmak için, birden fazla zincir üzerinde işlem yapabilen yeni bir işlem türüne ihtiyaç duyulabilir.
Bu tür bir sistemde, bir işlem daha küçük alt işlemler oluşturabilir. Her alt işlem aşağıdaki ayrıntıları içerir:
Kaynak zincirin ID'si
Hedef zincirin ID'si
Girdi verileri (örneğin, çağrıcı, adres ve çağrı verileri)
Hedef zincir tarafından üretilen çıktı
Bu işlem verisinin iki ana işlevi:
Katılımcıların hedef zincirle doğrudan etkileşime girmeden çıktıyı doğrudan görmesine olanak tanır.
Verilen bir girişin beklenen çıktıyı üretip üretmediğini doğrulamak için kullanılır.
Bu şekilde, her bir zincir kendi işlemlerini bağımsız olarak doğrulayabilir ve aynı zamanda işlem formatı ve girdi paylaşım standartlarına uyar.
Bu yöntem, blok doğrulamasını basit tutarak, blok geçerliliğini sağlamak için tanıdık L1 doğrulama sözleşmelerinin kullanılmasını sağlar. Bu paylaşılan standartlar ve geliştirilmiş çapraz zincir işlem yöntemleri, L2 ağlarının gelecekteki gelişimi için sağlam bir temel oluştururken, Booster Rollups'ı Ethereum ekosisteminin gelişimini teşvik eden bir anahtar haline getiriyor.
Booster Rollups'ın Farkı Nedir?
Booster Rollups, işlemleri L1 üzerinde gerçekleştirme biçimine benzer şekilde işler; L1'in durumuna erişebilirler, ancak bağımsız bir depolama alanına sahiptirler ve böylece yürütme ve depolamayı L2'ye ölçeklendirebilirler. Her L2, L1'in blok alanını genişleterek, işlem işleme ve veri depolamayı daha geniş bir alana dağıtır.
Bir düşünün, sadece bir kez dağıtılan bir merkeziyetsiz uygulama (dapp), otomatik olarak tüm Layer 2 (L2) ağlarına ölçeklenebilir. Daha fazla blok alanına ihtiyaç duyulursa, daha fazla Booster Rollup eklemeniz yeterlidir, ek bir yapılandırma gerektirmeden. Bu, geliştiricilerin iş yükünü, yeniden dağıtım maliyetlerini veya ek karmaşıklığı artırmayacağı anlamına gelir.
Kısacası, Booster Rollups, dizüstü bilgisayarınıza daha fazla CPU veya SSD eklemek gibidir: performansı artırır, uygulamaların daha verimli çalışmasını sağlar ve aynı zamanda kolayca ölçeklenmesini mümkün kılar.
Teknik açıdan Booster Rollups, "işlem yürütme ve depolamayı birden fazla parçaya dağıtma" olarak da tanımlanabilir.
Booster Rollups'un Çalışma Prensibi
İster Optimistik Rollup (Optimistic Rollup) ister Sıfır Bilgi Rollup'ı (ZK Rollup) olsun, Booster fonksiyonu kullanılabilir. Ancak tüm Rollup'ların tam bir artırıma (Full Boosting) ihtiyaç duymadığı, bazı Rollup'ların L2'ye özgü optimizasyonlardan faydalanabileceği unutulmamalıdır.
Eğer hedef, yerel Ethereum ölçeklenebilirliğini sağlamaktırsa, en iyi iyileştirme senaryosu, L1 tabanlı Rollup üzerinde gerçekleştirilmesidir. L1 doğrulayıcılarının, Boosted ağının tamamı için blok önermesine izin vererek Ethereum'u kesintisiz bir şekilde genişletmek.
Boosted Rollups, mevcut Rollup ekosistemindeki yaygın parçalanma sorununu da çözmektedir. L1 tabanlı sıralama mekanizması (Based Sequencing) ile yalnızca L1 sıralama avantajlarını korumakla kalmaz, aynı zamanda tüm L2 Booster ağları içinde atomik çapraz Rollup işlemlerini de tanıtır. Bu tasarım, Ethereum'un başlangıçta hayal ettiği ölçeklenme vizyonunu - hem entegre hem de ölçeklenebilir - gerçekleştirmekte, Ethereum'un büyüme zorluklarına birleşik bir çözüm sunmaktadır.
Booster Rollups'ın doğal olarak senkronize edilebilirliği desteklemesi nedeniyle, bu rollup modeli parçalanmışlığı işlemeyi veya birden fazla L2 arasında geçiş yapmayı ortadan kaldırır. Tüm öncelikli merkeziyetsiz uygulamalar (dapps), her L2 üzerinde kullanılabilir ve kullanıcılara kesintisiz bir Ethereum deneyimi sunar.
Booster Rollups kullanarak, geliştiriciler dapp'lerini birden fazla L2'ye tekrar dağıtmak zorunda kalmadan genişletebilirler. Sadece L1'de bir kez dağıtım yaparak, dapp'ler mevcut ve gelecekteki tüm Boosted L2'lere otomatik olarak genişleyecek, bu da geliştirme ve dağıtım süreçlerini büyük ölçüde basitleştirecektir.
Booster Rollups doğal olarak senkronize edilebilirliği desteklediği için, bu rollup modeli parçalanmışlıkla başa çıkma veya birden fazla L2 arasında geçiş yapma zahmetini ortadan kaldırır. Tüm öncelikli merkeziyetsiz uygulamalar (dapps), her L2'de kullanılabilir ve kullanıcılara kesintisiz bir Ethereum deneyimi sunar.
Booster Rollups kullanarak, geliştiriciler dapp'lerini birden fazla L2'de yeniden dağıtma gereksinimi olmadan ölçeklendirebilirler. Sadece L1'de bir kez dağıtım yaparak, dapp'ler mevcut ve gelecekteki tüm Boosted L2'lere otomatik olarak ölçeklenecek, bu da geliştirme ve dağıtım sürecini büyük ölçüde basitleştirecektir.
Booster Rollups'ın Avantajları
Booster Rollups, şeffaf bir şekilde ölçeklenebilirliği artırır; tıpkı sunucu kümesine daha fazla sunucu eklemek gibi. Uygulamalar, ek kaynakları sorunsuz bir şekilde kullanabilir ve geliştiriciler karmaşık L2 altyapısını dağıtmadan çözümlerini ölçeklendirebilir.
Booster Rollups, L1 ve L2 arasında birleşik bir kullanıcı deneyimi sunar. Akıllı sözleşmeler tüm ağlarda aynı adresi paylaştığı için, kullanıcılar L1 ve L2 ortamlarında tutarlılık ve kolaylık yaşayabilir.
Geliştiricilerin yalnızca L1 üzerinde bir kez dağıtım yapması yeterlidir, dapp'ler varsayılan olarak birden fazla Rollup'ı destekleyebilir ve güncellemeler merkezi yönetim tarafından yapılır. Kullanıcılar dış hesap (EOA) veya akıllı cüzdan kullanıyor olsun, tek bir adres üzerinden ağlar arası kesintisiz işlem gerçekleştirebilirler.
Geliştiricilerin özel olarak bir dağıtım ağı seçmesine gerek yoktur, dapps otomatik olarak çeşitli Rollup ağlarını destekleyecektir. Booster Rollups, L1 tabanlı Rollups ile birleştirilerek önemli bir genişleme sağlar. Ayrıca, tüm L2'lerin Booster Rollups olması gerekmediğinden, karmaşık ağlar mümkün hale gelir.
Booster Rollup'ları, akıllı sözleşmeler L1 ve L2'de aynı şekilde çalıştığı ve kontrol geliştiricinin elinde kaldığı için belirli Wrapper Sözleşmelerine olan ihtiyacı ortadan kaldırır. Köprülere veya belirli uygulamalara güvenmek yerine her dApp için ayrı ayrı güvenlik önlemleri uygulayarak güvenlik önemli ölçüde iyileştirilir ve tek bir arıza noktası riskini ortadan kaldırır.
Booster Rollups'ın Sınırlamaları Hakkında
L2'nin L1 ile tutarlı kalmasını sağlamak için akıllı sözleşmelerin dağıtımı yalnızca L1 ile sınırlı olmalıdır. Bu kısıtlama, L2'ler arasında birleşik bir erişim sağlamak için gereklidir. Bu, büyük bir sınırlama değildir, çünkü akıllı sözleşmeler veri odaklı yöntemler aracılığıyla farklı davranışlar sergileyebilir; örneğin, zincir üzerinde depolanan sözleşme adresleri farklı zincirler arasında değişiklik gösterebilir.
L1, paylaşılan verileri tutmasına rağmen, bu doğrudan ölçeklenebilirliği artırmamaktadır, bu da herhangi bir ölçeklenebilir sistemin yerleşik bir zorluğudur. Geliştiricilerin bu etkiyi en aza indirmek için optimizasyon yapmaları gerekmektedir. Geleneksel yazılımlarda olduğu gibi, tüm merkeziyetsiz uygulamalar (dapps) tam olarak paralel işlemden yararlanamaz. Ancak bu dapps ayrı L2'lerde çalışsalar bile, tüm kullanıcılar için genel erişilebilirliği korudukları için birlikte çalışabilirlikten faydalanabilirler.
Booster Rollups esasen L1'in bir genişletmesi olup, işlem yürütme ve depolama açısından benzersiz bir mekanizmaya sahiptir. Booster Rollup işlemlerini doğru bir şekilde yorumlamak için L1 ve L2 düğümlerinin senkronize kalması gerekmektedir. Olası bir çözüm, aynı düğümde hem L1 hem de L2'yi aynı anda çalıştırmak ve işlem gerçekleştirilirken paylaşılan L1 depolaması ile L2'ye özgü depolama arasında geçiş yapmaktır.
Sonuç
Booster Rollups, L1 ile kesintisiz entegrasyon sağlayarak işlem hacmini ve depolama verimliliğini artıran devrim niteliğinde bir çözüm sunmaktadır ve böylece Ethereum'un ölçeklenebilirlik zorluklarına yanıt vermektedir. Parçalanma ve verimsiz dağıtım gibi sorunları çözerek, geliştiricilerin birden fazla L2 üzerinde dapp'leri kolayca ölçeklendirmesine olanak tanırken güvenlik ve egemenliği korumaktadır.
Booster Rollups, ölçeklenebilirliği basitleştirerek ve birlikte çalışabilirliği teşvik ederek, daha birleşik ve kullanıcı dostu bir Ethereum ekosisteminin yolunu açmaktadır.